فیلم آستیگمات : تحلیل و بررسی روانشناختی

زمان پیشنهادی برای مطالعه : 7 دقیقه

درباره ی فیلم :

تهیه کننده و کارگردان : مجیدرضا مصطفوی

بازیگران : محسن کیایی، نیکی کریمی، مهتاب نصیرپور، باران کوثری، هادی حجازی فر، حسین پاکدل، سیامک صفری، بهنوش بختیاری، حسام محمودی، محمد شاکری

موسیقی : سهراب پورناظری

فیلم بردار : روزبه رایگا

تدوین گر : بهرام دهقانی و محمد نجاریان

توزیع کننده : خانه فیلم

تاریخ انتشار : 29 آبان 1397

مدت زمان : 85 دقیقه

خلاصه ی فیلم :

مردی بعد از جدایی چند ساله از خانواده، برگشته و می خواهد خانه اش را از زن، پسر و عروسش پس بگیرد. در این خانواده، نابهنجاری های زیادی وجود دارد که بر روی فرزند این خانواده، تاثیر گذاشته است و مشکلاتی به وجود می آورد که…

تحلیل روان شناختی فیلم :

این فیلم، دارای پیام های بسیار مهمی می باشد.

این که محیط خانواده، تربیت خانوادگی، نوع روابط خانواده و در کل هر چیزی در حیطه ی خانواده، می تواند بر شخصیت و رفتار کودک، تاثیر بگذارد.

همچنین این فیلم تاثیرات رفتار والدین در زندگی آینده فرزندان را نشان می‌دهد. این که رفتار ها، مثل یک زنجیره، از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا می‌کند. از پدر مهران به مهران و…

عنوان کردن مشکلات خانوادگی و بی توجهی به حرف هایی که اقتضای سن کودک نیست، باعث وجود حس ناامنی در کودک می شود و مشکلات فراوانی برای کودک بوجود می اورد.

در ابتدا به تحلیل شخصیت های فیلم، می پردازیم.

مهران : فردی الکلیسم که اولویت های زندگی اش، فرعیات است و به خانواده، کمترین اهمیت را می دهد. او فکر عواقب کار خود نبوده و بدون تفکر، اقدام به انجام عملی می کند که بعد از انجام آن، پشیمان می شود. او در خانواده ای بزرگ شده که پدر و مادر، دارای سبک های فرزند پروری متفاوت، برای او بوده اند. پدر با بی محبتی کامل و تحقیر و از بین بردن شخصیت کودکش مهران عمل می کرده و مادر، کنترل زیادی بر زندگی و رفتار او داشته. همین امر، سیب شده که او حتی در بزرگسالی نیز وابسته به مادر باشد و مادر، همچنان بر زندگی او کنترل داشته باشد. مهران، کمترین توجه را به کودکش کسری دارد و به زالو های خود، بیشتر از خانواده اش اهمیت می دهد پس او، والد مقتدری برای فرزندش نیست. همچنین او شخصیت کودکش راگاهی با شوخی و گاهی با جدیت کامل، خرد می کند. او به جای حل مسئله در شرایط بحرانی، به انجام راه های اشتباه مثل خالی کردن خشم خود بر سر خانواده ( مکانیسم دفاعی جابجایی )، مصرف الکل و … روی می آورد. مادر او، دائم او را با پدرش مقایسه می کند و همین امر، سبب شده که مهران، برای این که به مادرش ثابت کند که فردی مثل پدرش نیست، در تربیت کودکش، کاملا متفاوت با پدرش رفتار می کند.

سمیرا : همسر مهران که به جای حمایت همسر و فرزندانش، دائم اعمالی مثل قهر کردن، دعوا کردن، تیکه انداختن و… را انجام می دهد که همین امر، فضای خانوادگی آن ها را به شدت متشنج کرده است. او نیز به نیاز کودکش توجهی نکرده و همراه همسرش، زندگی را به رینگ بوکس، تبدیل کرده است که این امر، به مراتب تاثیر منفی زیادی بر روحیه کسری گذاشت. اما لازم به ذکر است که توجه او به کسری، بیشتر از مهران می باشد ولی باز هم به اندازه ی کافی نیست.

کسری : فرزند مهران و سمیرا است که در همان ابتدای فیلم، متوجه می شویم که او خلق و خوی پائین تری نسبت به همکلاسی هایش دارد. علائم اضطراب و افسردگی در او به وفور، قابل مشاهده است. همچنین او آنقدر توسط والدینش سرکوب شده و احساساتش را بروز نداده، دچار محرومیت هیجانی شده است و به هیچ عنوان، احساس غم یا شادی را در خود نشان نمی دهد. مثلا به خود اجازه نمی دهد که گریه کند.

پدر و مادر کسری از همان کودکی نتوانسته اند با فرزند خود رابطه ی محبت آمیز برقرار کنند که به مراتب، کسری به آن ها هیچ اعتمادی ندارد. این درصورتی است که مادربزرگ کسری با او رابطه ی خوبی برقرار کرده و کسری صرفا از هرجهت به او اعتماد می‌کند و او را در جریان اتفاق های زندگی و مدرسه اش می‌گذارد. کسری در زندگی خود تنها پناه امن خود را مادربزرگ می‌بیند.

دلیل نوشتن نامه به معلم، علاوه بر احساس نیاز رابطه عاطفی کودک می تواند مشکل جنسی هم باشد که ناشی از اضطراب فراوانی است که می تواند منجر به بروز بلوغ زودرس و مشکلات ناشی از آن شود. (شوهر معلم به پدر کسری میگوید بچه ی شما حرفهایی رو توی نامه زده که من توی این چند سال نتونستم به خانمم بگم…)

می توان با دیدگاه روانکاوی، تا حدودی تبیین کرد که چرا کسری، به معلم خود احساساتی پیدا کرد و به او نامه ای عاشقانه داد که عبارت اند از :

به خوبی می بینیم که کسری، در حساس ترین دوران رشدی خود که به حضور مقتدرانه و تربیت صحیح و کارآمد خانواده، برای شکل گیری شخصیت سالم، نیاز دارد، محروم است. همین امر، سبب شده که عقده ی ادیپ، در او حل نشود و میل به مادر، همچنان در او باقی بماند. همچنین سرکوب شدید احساسات در او، باعث شده که او این میل را به سمت معلم خود، که نقطه ی مقابل مادرش است، یعنی کسی که با مهربانی، توجه کامل و با صبر، نیاز های کسری را برآورده می کند، تعمیم دهد.

البته عقده ی ادیپ و الکترا که توسط فرویید مطرح شده است، منسوخ گشته و می توان به جای عقده ی ادیپ، برای تحلیل شخصیت کسری چنین گفت که نیاز به بودن والد مقتدر، در کسری سرکوب شده و او میل به وجود و حضور والد مقتدر را به سمت معلم خود، تعمیم می دهد. یعنی به سمت کسی که توجه و محبت کافی نسبت به او و نیاز هایش داشته باشد.

در کل، باید حواسمان باشد که اولا، به هیچ عنوان شخصیت کودک را خرد نکنیم، دوما به نیاز هایش پاسخ دهیم، سوما والد مقتدر باشیم، چهارما فقط والدگری را در به دنیا آمدن فرزند نبینیم. فرزند آوری، نیاز مند فرزند پروری صحیح است و لازم است، سبک فرزند پروری دو والد، یکسان و مقتدرانه باشد نه سهل انگارانه یا کنترل گرایانه.

همچنین اگر اختلافی بین دو والد پیش می آید، به هیچ عنوان نباید در حضور کودک، به بحث و دعوا پرداخت زیرا تاثیرات بدی در روحیه و شخصیت او دارد.

همچنین مهارت مدیریت استرس و حل مسئله، برای داشتن زندگی آرام تر، بسیار لازم و ضروری است.

نکته ی بسیار مهم، این است که اگر کودکی دارید که رفتار های بزرگتر از سن خود انجام می دهد ( مثل کسری که به معلم خود ابراز علاقه کرده و پیشنهاد ازدواج داده است و… )، این رفتار، ناشی از اضطراب زیادی است که او متحمل شده. پس به هیچ وجه، او را سرکوب نکرده و به کمک روان درمانگر و مشاور، مشکل او را حل کنید.