مسئولیت پذیری در کودکان
مسئولیت پذیری یکی از ابعاد شخصیت سالم و ویژگی بسیار مهمی در افراد است. مسئولیت پذیری در کودکان یعنی قابلیت پذیرش ، پاسخگویی و به عهده گرفتن کاری که از کسی درخواست می شود ، که او می تواند آن را بپذیرد یا رد کند.
مسئولیت پذیری با وظیفه تفاوت دارد. وظیفه ، کاری است که یک نفر به دیگری محول می کند و باید حتما انجام شود اما مسئولیت ، انتخابی آگاهانه است . کودکانی که تربیت آنها همراه با استقلال باشد مسئولیت پذیرتر بار می آیند.
ویژگی افراد مسئولیت پذیر :
- آنچه را که متعهد به انجام آن می شوند به پایان می رسانند.
- انعطاف پذیر هستند و می توانند تصمیم هایی بگیرند که با تصمیم سایر افراد خانواده متفاوت باشد.
- اهداف متفاوتی دارند که برایشان حایز اهمیت است.
- بدون دلیل تراشی به اشتباهات خود اعتراف می کنند و گناه خود را به گردن دیگران نمی اندازند.
- می توانند برای حل مسائل راه حل های مختلف را بررسی کرده و مناسب ترین راه حل را انتخاب کنند.
- وقتی بین خواسته های خودشان و توقعی که دیگران از آنها دارند تفاوت وجود داشته باشد ، اغلب با صحبت کردن با طرف مقابل توانایی حل اینگونه تعارضات را دارند.
- از شکست نمی ترسند و از آن درس می گیرند.
- برنامه ریز ، فعال ، منظم ، دارای روابط اجتماعی مطلوب بوده و در اجتماع بیشتر شنونده هستند تا گوینده.
کودکان از سن 2 تا 3 سالگی متوجه وجود دیگران می شوند و می فهمند که به دیگران نیاز دارند و باید به آنها و نیازهایشان اهمیت بدهند و به انتظاراتی که از او دارند پاسخ دهند. کودکان یک تصویر ایده آل از خود در ذهن می سازند که باعث رشد شخصیت آنها شده و حس مسئولیت پذیری را در آنها ایجاد می کند.
چگونه کودک مسئولیت پذیر پرورش دهیم ؟
الگوی مسئولیت پذیری باشید :
مسئولیت پذیری همیشه یک رابطه دوطرفه است و اگر انتظار دارید کودک مسئولیت پذیر باشد، والدین باید خودشان هم الگوی مسئولیت پذیری را به او ارائه دهند. در این رابطه دو طرفه باید خواسته های یکدیگر را بشنوید و متقابلا به آن پاسخ دهید.
آیا برای خواسته های فرزندتان ارزش قائلید ؟ هنگام اظهار نظر کردن او را سرزنش می کنید؟
اگر به اظهار نظر ها و خواسته های کودک خود توجه نکنید ( البته نه هر خواسته ای ) او نیز خواسته های شما را بر آورده نمی کند.
کودکان از طریق یادگیری مشاهده ای عادت های خوب و بد والدین و همسالان و معلمان خود را الگو برداری می کنند. اگر آنها افرادی مسئولیت پذیر باشند کودک هم این رفتار آنها را سرمشق خود قرار می دهد.
نقش تشویق در مسئولیت پذیری کودکان :
نگاه تحسین کننده و تشکر کردن از مسئولیت پذیر بودن کودکان بسیار مهم است. این کار به کودک می گوید که :« توانایی انجام دادن درست کارها را داری.»
برای تشویق کردن کودک خود کارهای مثبت او را توصیف کنید و از گفتن جملات کلی پرهیز کنید. اینکه به کودک بگویید:« آفرین، امروز پسر خوبی بودی!» تشویق کردن نیست و کودک متوجه نمی شود کدام رفتار او خوب بوده است. در عین حال باید از تحقیر کردن کودک و بیان جملاتی مثل تو عرضه نداری ، یا دوباره همه چیز را خراب کردی و نظیر آن پرهیز کنید.
زنجیر مهربانی :
با کاغذ های رنگی ، نوار های کاغذی تهیه کنید. روی هر نوارکاغذی یک رفتار انسان دوستانه یا مطلوب کودکان را بنویسید و انتهای آن را به هم وصل کنید تا زنجیره ای به وجود آید و در پایان هر هفته یا هر ماه این زنجیره را به اتاق کودک آویزان کنید. با این کار کودک تشویق میشود که حلقه ای دیگر به این زنجیر ها اضافه کند.
روش نتایج طبیعی و منطقی :
مسئولیت رفتار کودک را به عهده خودش بگذارید و به کودک اجازه دهید تصمیم بگیرد که کدام راه مناسب است.
این کار به کودک فرصت می دهد که از حوادث اجتماعی و طبیعی درس بگیرد نه به اجبار خواسته های دیگران را بپذیرد. کودکی که غذا نمی خورد گرسنه می ماند. کودکی که درس نمی خواند پیشرفتی در امور تحصیلی خود نخوهد داشت و این ها همه نتیجه انتخاب های خود اوست.
بگذارید همه بچه ها در مسئولیت شریک باشند :
وقتی میان عده ای از کودکان ، حادثه ای اتفاق می افتد سعی نکنید مقصر را پیدا کنید. بگذارید همه ی بچه ها در مسئولیت سهیم باشند و خودشان تصمیم بگیرند که چگونه مشکلشان را حل کنند.
به تدریج کارها را به خود کودک بسپارید :
وقتی کودک بالغ می شود نقش شما کمرنگ شده و باید به جای پدر ، مادر یا مشاور بودن به یک دوست تبدیل شوید. انجام این تغییر به طور ناگهانی سخت است پس بهتر است از وقتی که آنها خیلی کوچک هستند این موضوع را شروع کنید. بگذارید در امور شخصی مثل لباس پوشیدن ، خرید کردن و .. خودشان تصمیم بگیرند و از بین چند گزینه ای که شما مشخص می کنید بهترین را به دلخواه خودشان انتخاب کنند.
منبع :
مشکلات رایج کودکان و نوجوانان و کلید های رویارویی با آنها نوشته دکتر کاظم برزگربفرویی و دکتر حسن خضری
مطالب مرتبط :
نحوه برخورد درست با احساسات و خواسته های کودکان
با ما همراه باشید :
آدرس کانال تلگرام دکتر الهام مبلیان
آدرس کانال اینستاگرام دکتر الهام مبلیان
وبلاگ شخصی مریم زمانی ( دنیای آرامش )
مریم زمانی کارشناس مشاوره
182
