اختلال موکنی چیست؟
زمان پیشنهادی مطالعه ی مقاله : 4 دقیقه
یکی از اختلالات مربوط به طبقه ی اختلالات وسواسی _ اجباری می باشد که در آن، فرد مبتلا، موهای خود را به صورت مکرر می کند. پس ویژگی اصلی افراد مبتلا به این اختلال، کندن مکرر مو می باشد. نام دیگر این اختلال، تریکوتیلومانیا ( trichotillomania )می باشد. این اصطلاح، اولین بار در سال 1889 توسط فرانسوا هالوپو مطرح شد.
معیار های تشخیصی اختلال مو کنی بر اساس DSM_5 :
معیار A : فرد، به طور دائم، موهای خود را می کند و این کار، منجر به بی مویی او در برخی نواحی می شود.
معیار B : فرد، به طور دائم برای کاهش یا متوقف کردن موکنی تلاش می کند.
معیار C : موکنی باعث می شود در عملکرد اجتماعی، شغلی و سایر زمینه های مهم زندگی فرد، اختلال ایجاد شود.
معیار D : موکنی، با بی مویی ناشی از بیماری های جسمی دیگر ( مثل قارچ ها یا بیماری های پوستی ) ارتباطی ندارد.
معیار E : نشانه ها و علائم اختلالات روانی دیگر، نمی تواند دلیل بهتری برای توجیه اختلال موکنی باشد. مثل موکنی در اختلال بدریخت انگاری بدن و…
موکنی می تواند در هر ناحیه ی بدن که مو رشد می کند روی دهد ولی رایج ترین نواحی، کاسه ی سر، ابرو ها و مژه ها می باشد. نواحی کمتر متداول، زیر بغل، صورت، ناحیه ی تناسلی و اطراف مقعد می باشد.
نواحی موکنی ممکن است با گذشت زمان، تغییر کند. این اختلال می تواند در طی دوره های کوتاه مدت و مکرر ( مثلاً روزانه ده دقیقه ) یا پراکنده و طولانی ( مثلاً هر دو هفته، چندین ساعت ) رخ دهد.
موکنی معمولاً منجر به بی مویی می شود ولی در برخی مواقع، افراد مبتلا، به صورت کاملاً پخش شده، موکنی می کنند؛ به طوری که بی مویی آشکار نشود. گاهی نیز این افراد با انجام آرایش های زیاد یا استفاده از کلاه گیس، سعی در مخفی نگه داشتن نواحی بی مو دارند.
این اختلال، ناراحتی زیادی برای فرد ایجاد می کند. منظور از ناراحتی، عواطف منفی است که توسط فرد مبتلا تجربه می شود. مثل احساسِ نداشتن کنترل بر موکنی، خشم، خجالت و شرم و…
این اختلال، ممکن است با تشریفات خاصی همراه باشد؛ بنابراین ممکن است فرد، به دنبال کندن موهای خاصی ( مثل کندن موهای بور صورت) باشد یا سعی کند مو را به شیوه ای خاص بکند ( مثلاً به صورتی که مو، با ریشه ی سالم، بیرون بیاید ). ممکن است بعد از این که مو کنده شد، آن را به صورت دیداری بررسی کند یا به شیوه ی لامسه ای یا دهانی، دست کاری کند ( مثل پیچاندن مو، به دور انگشت، داخل دهان کردن، گاز گرفتن مو و قطعه قطعه کردن آن، یا بلعیدن مو. حدود 35 درصد افراد مبتلا، مو را می بلعند. )
ممکن است موکنی باعث ایجاد اضطراب و یا کسالت در فرد شود و برعکس، ممکن است در او ایجاد احساس لذت کند. لذتی که معادل خودارضایی می باشد. پس مو کنی، باعث ایجاد احساسات مختلف، در افراد متفاوت می شود.
انواع موکنی :
1) متمرکز : فرد، به صورت آگاهانه، قسمت خاصی از موهایش را می کند.
2) خودکار : موکنی، بدون آگاهی هشیارانه ی فرد رخ می دهد.
3) مخلوط : شماری از افراد مبتلا به این اختلال، هر دو نوع موکنی خودکار و متمرکز را تجربه می کنند.
برخی از افراد مبتلا، در کف سر خود، احساس خارش می کنند و با کندن موهای خود، این احساس را کاهش می دهند. موکنی معمولاً برای آن ها دردی به همراه ندارد.
موکنی معمولاً در حضور دیگران رخ نمی دهد، به جز اعضای خانواده ی نزدیک. تعداد کمی از افراد مبتلا، تمایل دارند موی دیگران را بکنند و به دنبال فرصتی برای انجام مخفیانه ی آن هستند یا علاقمند به کندن موهای حیوانات خانگی، عروسک، نخ های فرش و… هستند.
اکثر افراد مبتلا به این اختلال، رفتار های تکراری دیگری که متمرکز بر بدن هستند را نیز دارند. رفتار های مثل ناخن جویدن، پوست کنی و کندن پوست لب و جویدن لب و…
این اختلال، از لحاظ شیوع، به دو گونه است :
1) شروع از سن کودکی : که در دختر و پسر، برابر است.
2) شروع از سن بزرگسالی : در زنان، بیشتر از مردان می باشد. دلیلش می تواند این باشد که در فرهنگ های مختلف، مردان دارای موی کم و بی مو، کمتر در چشم هستند تا زنان بی مو و کم مو و همچنین، تغییرات هورمونی در زنان، موکنی را در زنان، نوسان دار می کند و ممکن است بیشترش کند.
شواهد زیادی وجود دارد که بر ژنتیکی بودن این اختلال، تاکید می کند. کسانی که دارای بستگان درجه اول یا خانواده ی مبتلا به اختلالات مربوط به طبقه ی OCD هستند، به احتمال بیشتری به این اختلالات، من جمله موکنی مبتلا می شوند.
همراهی این اختلال، با اختلال افسردگی اساسی و اختلال پوست کنی، زیاد است.
سبب شناسی اختلال موکنی :
دیدگاه روانکاوی : آشفتگی در رابطه ی مادر _ کودک و ترس از تنها شدن در کودک، به عنوان عامل اساسی این اختلال، ذکر شده است.
دیدگاه زیستی : پوتامن مغز در این افراد، نسبت به افراد عادی، کوچک تر است. همچنین، سروتونین در این افراد، دچار بدکارکردی می شود.
درمان اختلال موکنی :
دارو درمانی : مهار کننده های بازجذب سروتونین، در کاهش علائم و درمان این اختلال، موثر می باشد. در بیمارانی که مهارکننده های بازجذب سروتونین، اثربخش نیست، پیموزاید که یک مسدود کننده ی دوپامین است، ممکن است باعث بهبودی شود.
سایر دارو ها : فلووکسامین، سیتالوپرام، ونلافاکسین و…
روان درمانی ها : رفتار درمانی و هیپنوتراپی می تواند در کاهش علائم این اختلال، موثر باشد.
با هم، پیش به سوی سلامت روان…
منابع مورد مطالعه : خلاصه ی روان پزشکی کاپلان و سادوک و DSM_5
سایر اختلالات روانی دیگر :
1) انحرافات جنسی :
_ سادیسم جنسی
_ مازوخیسم جنسی
_ یادگار پرستی
2) اختلالات شخصیت:
پارانوئید
خودشیفته
اسکیزوئید
اسکیزوتایپی
نمایشی
وسواس جبری
ضد اجتماعی
مرزی
اجتنابی
وابسته
3) مورد پژوهی های اختلالات شخصیت
_ ضد اجتماعی
_ اسکیزوتایپال
_ اسکیزوئید
_ وسواسی _ اجباری
_ خود شیفته
_ وابسته
_ نمایشی
4) خون آشام های آشنا
5) شباهت اختلال اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنیا
6) شناسایی انواع اختلال شخصیت
7) هذیان و انواع هذیان
8) اختلال هذیانی
9) اختلال نافرمانی مقابله ای
10) وسواس فکری _ عملی :
11) اضطراب جدایی
12) کودک اوتیسم من
13) سندرم پای بی قرار
14) بی اشتهایی عصبی
15) پرخوری عصبی
16) فوبی های خاص
17) لالی انتخابی در کودکان
18) اختلال پرخوری
19) لالی انتخابی
20) بدشکل انگاری بدن
21) اختلال اضطراب بیماری
با تشکر از همراهان سایت دکتر الهام مبلیان
**با ما همراه باشید…
آدرس کانال تلگرام دکتر الهام مبلیان
آدرس اینستاگرام دکتر الهام مبلیان
رادیو با هم دکتر الهام مبلیان
پایگاه سلامت روان وبلاگ شخصی فرزین فقیه
گرد آورنده : فرزین فقیه
دانشجوی روان شناسی _ کارشناسی
114
