خواب از دیدگاه قرآن
پدیده خواب یک پدیده مهم آفرینش و نموداری از نظام حکیمانه آفریننده آن است.
این موهبت بزرگ الهی سبب می‌شود، که جسم و روان انسان آرامش یابند.
با بروز حالت خواب که یک نوع وقفه و تعطیل در کار بدن است آرامش و رفع خستگی حاصل می‌گردد. انسان نیروی تازه ای پیدا می‌کند.
امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:
«النُّوم ُراحَهٌ لِلجَسَد،النُطقُ راحهٌ لِلرّوح وَ السُکوتُ راحَهٌ لِلعَقل».
خواب مایه آسایش تن است و سخن مایه آسایش روح و سکوت مایه آسایش خرد.
محمدحسین ضیائی بیگدلی(در کتاب روانشناسی تحلیلی)
می‌گوید: هنگام خواب نیروهای از دست رفته بدن بازیافت می‌شوند.
طی آن مواد سمی و زاید که در اثر متابولیسم (سوخت و ساز) در سلول‌های بدن بر جای مانده‌اند از بین می‌روند.
سپس سلول‌ها انرژی و توانایی بازیافت شده خود را برای مدت زمان بیداری ذخیره می‌نماید.
تا انسان بتواند با نشاط و توانایی کافی فعالیت‌های خود را طی روز از سر گیرد.
بهترین وقت برای خواب
بدون شک برنامه اصلی برای خواب مربوط به شب است و شب به خاطر آرامشی که از تاریکی پدید می‌آید. اولویت خاصی در این مورد دارد.
دانشمندان پی برده‌اند 70 درصد از خواب عمیق در یک سوم اول شب صورت می‌گیرد.
چنانچه یک شخص تا نیمه شب بخواب نرود در واقع قسمت اصلی خواب خود را از دست داده است.
تأثیر خوابیدن قبل از نیمه شب در ایجاد شادابی و نشاط جسم ده‌ها بار بیشتر از خواب ساعاتِ بعد از نیمه شب است.
بدترین چیز این است که یک فرد بگوید: ساعت دو نیمه شب خواهم خوابید. چون به هشت ساعت خواب نیاز دارم ساعت ده صبح بیدار خواهم شد.
اما گاه شرایطی در زندگی انسان پیش می‌آید که مثلاً مجبور می‌شود شبانه سفر کند و روز استراحت کند؛
که در این صورت توصیه می‌شود این شخص به خواب قیلوله برود.
خواب قیلوله خواب بسیار مفیدی است که موقع آن قبل از ظهر می‌باشد.
رسول خدا (صلوات الله علیه) می‌فرمایند:
«النوم ُمِن اَوَّل ِالنَّهار خُرُق، وَ القائِلَهُ نِعمَهٌ وَ النومُ بَعدَ العصرِ حُمُق وَ بَینَ العِشانَین یَحرُمُ الرِّزق».
خوابیدن ابتدای روز (بین الطلوعین) بی عقلی است و خواب قیلوله (قبل از ظهر) نعمت است،
و خواب بعد از عصر حماقت است و خوابیدن بین نماز مغرب و عشا مانع رزق و روزی می‌شود.
بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده در یکی از دانشگاه‌های آمریکا نشان می‌دهد،که خواب قیلوله به مدت پانزده دقیقه هنگام ظهر خطر ابتلا به عوارض قلبی را 10 تا 15 درصد کاهش می‌دهد.
در نتایج این تحقیقات آمده است که خواب قیلوله در تنظیم «ساعت بیولوژیک» بدن بسیار مؤثر بوده و نشاط فکری فعالیت‌ها و کارایی افراد را افزایش می‌دهد.
پزشکان غربی در تحقیقات دیگر تأیید نموده‌اند که نیم ساعت خواب قیلوله به اندازه یک شب خوابیدن برای بدن او مفید خواهد بود.
این حقیقت که به تازگی در غرب کشف شده چهارده قرن پیش بر زبان پیامبر اسلام و اهل بیت گرامی‌اش جاری شده است.
ساعت بیدارباشِ بدن
در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است:
«ما مِن احدٍ یقراءُ آخِرَ الکَهفِ عِندَ النوم اِلاّ تَیقَظُ فی الساعهِ التی یُریدُها».
هر کس آیه آخر سوره کهف را بخواند در هر ساعت که بخواهد می‌تواند بیدار شود.
«قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ یُوحَى إِلَیَّ أَنَّمَا إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ
فَمَن کَانَ یَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحًا وَلاَ یُشْرِکْ بِعِبَادَهِ رَبِّهِ أَحَدًا» (کهف/110).
از شگفتی‌های عالم خواب که دانشمندان اخیراً پرده از روی آن برداشته‌اند،
این است که به هنگام خواب و تعطیلی موقت بخش عظیمی از مغز بعضی از سلول‌ها که آن‌ها را «سلول نگهبان» باید نامید همچنان بیدار می‌مانند.
و توصیه‌هایی را که انسان قبل از خواب در مورد لحظه بیداری به آن‌ها می‌کند هرگز فراموش نمی‌کنند تا به هنگام لزوم تمام مغز را بیدار کرده به حرکت درآورند.
مثلاً مادر خسته ای که شب می‌خوابد و فرزند شیرخوارش در گهواره نزدیک اوست ناخودآگاه به سلول نگهبان که رابط میان روح و جسم است.
این مطلب را توصیه می‌کند، که هر زمان کودک من کمترین صدایی کرد مرا بیدار کن لذا ممکن است غرش رعد این مادر را بیدار نکند،
اما کمترین صدای کودکش سبب بیداری او می‌شود این وظیفه مهم را سلول نگهبان برعهده‌گرفته است.
خلاصه از آنجا که خواب از پدیده های روحی است و روح جهانی است پر از اسرار،
عجیب نیست که زوایای این مسأله هنوز روشن نشده باشد؛ ولی هر چه بیشتر در آن به غور می‌پردازیم
به عظمت آفریدگار این پدیده بیشتر آشنا می‌شویم.
گردآورنده : مهسان کاظم زاده
119
نظرات