اختلال بی خوابی چیست؟
زمان لازم برای مطالعه : 5 دقیقه
اختلالی است که ویژگی اصلی آن، نارضایتی از کیفیت یا کمیّت خواب، همراه با شکایت هایی در مورد مشکل در شروع یا حفظ کردن خواب، می باشد.
معیار های تشخیص اختلال بی خوابی بر اساس DSM_5 :
معیار A : شکایت اصلی فرد، در کمیّت ( مقدار و زمان به خواب رفتن ) و کیفیت ( خواب عمیق و مفید نداشتن ) است که با یک یا چند مورد از علائم زیر، همراه است :
1) اشکال در شروع کردن خواب و به خواب رفتن.
در کودکان، ممکن است به صورت دشواری در شروع خواب، بدون دخالت مراقب، وجود داشته باشد.
2) مشکل در حفظ خواب که با بیداری های مکرر یا مشکلات بازگشت به خواب، پس از بیداری مشخص می شود.
3) بیدار شدن در صبح زود، همراه با ناتوانی در بازگشت به خواب.
معیار B : این آشفتگی در خواب، باعث ایجاد ناراحتی چشم گیر بالینی یا افت در کارکرد های اجتماعی، شغلی، آموزشی، تحصیلی، رفتاری و سایر حوزه های کارکردی مهم می شود.
معیار C : مشکل خواب، حداقل هفته ای 3 شب روی دهد.
معیار D : مشکل خواب، حداقل به مدت 3 ماه، وجود دارد.
معیار E : مشکل خواب، با وجود فرصت کافی برای خوابیدن، روی می دهد.
معیار F : بی خوابی، با دیگر اختلالات خواب و بیداری، بهتر توجیه نمی شود و در طی اختلالات مذبور، روی نمی دهد.
معیار G : این بی خوابی، ناشی از تاثیرات فیزیولوژیک یک ماده، مثل سوء مصرف مواد و استفاده از دارو ی پزشکی نیست.
معیار H : وجود همزمان اختلالات روانی و مشکلات جسمانی دیگر، به قدر کافی، توجیه کننده ی شکایات مربوط به بی خوابی نیستند.
مشخص کنید اگر :
_ همراه با همزمانی روانی اختلالاتی غیر از اختلال خواب : مثل همراهی با اختلالات سوء مصرف مواد یا افسردگی اساسی.
_ همراه با همزمانی سایر اختلالات جسمانی : مثل درد
_ همراه با یک اختلال خواب دیگر
مشخص کنید اگر :
_ دوره ای : علائم، کمتر از 3 ماه و حد اقل، تا 1 ماه، دوام داشته باشد.
_ مداوم : نشانه ها به مدت 3 ماه یا طولانی تر از 3 ماه، ادامه دارد که در این صورت، عامل خطری برای ابتلا به افسردگی می باشد.
عود کننده : دو دوره یا بیشتر، همراه با یک سال فاصله.
در صورت وجود اختلال بی خوابی با اختلال همزمان دیگر، هر دو اختلال باید مورد هدف درمان قرار بگیرد.
انواع بی خوابی :
1) بی خوابی اولیه : مشکل در شروع کردن خواب، در وقت خواب را شامل می شود.
2) بی خوابی میانی : مشکل در حفظ کردن خواب را شامل می شود. مثل بیداری های مکرر و طولانی، در طول شب.
3) بی خوابی پایانی : بیدار شدن در صبح زود، همراه با ناتوانی در برگشتن به خواب.
بی خوابی میانی، شایع ترین حالت بی خوابی است و بعد از آن، بی خوابی اولیه.
ترکیب بی خوابی میانی و اولیه نیز، شایع می باشد.
اختلال بی خوابی، منجر به خستگی و به ندرت، خواب آلودگی، در طول روز می شود. خواب آلودگی، بیشتر در افراد مسن و افرادی که بی خوابی همزمان به اختلالات جسمانی دارند، شایع تر است.
افراد مبتلا به اختلال بی خوابی، ممکن است به صورت مداوم، عادت های خواب ناسازگارانه ( مثل گذراندن زمان بیش از حد، در بستر، چرت زدن و… ) و شناخت ناسازگارانه ( مثل ترس از خواب آلودگی، زیر نظر گرفتن ساعت و… ) را نیز در طول دوره ی این اختلال، تجربه کنند.
هرچه فرد مبتلا، بیشتر تلاش کند بخوابد و تشریفات زیادی برای به خواب رفتن، انجام دهد، بدتر به خواب می رود و در نتیجه، وقتی فرد، تلاش نکند که بخوابد و عمل خاصی انجام ندهد، راحت تر به خواب می رود.
این روند، یک حالت شرطی سازی دارد که می تواند به صورت زیر باشد :
1) محرک غیر شرطی ← پاسخ غیر شرطی
بی خوابی ← عدم به خواب رفتن و بیدار ماندن
2) محرک غیر شرطی + محرک شرطی ← پاسخ غیر شرطی
اتاق خواب فرد + بی خوابی ← عدم به خواب رفتن
3) محرک شرطی ← پاسخ شرطی
اتاق خواب فرد ← بی خوابی
به همین علت است که برخی افراد، گزارش می دهند که وقتی در اتاق خواب خود نیستند، تشریفات به خواب رفتن را انجام نداده و راحت تر به خواب رفته اند.
اختلال بی خوابی، از تمام اختلالات خواب، شایع تر است و زنان، بیشتر از مردان، به این اختلال، مبتلا می شوند.
اختلال بی خوابی، معمولاً در جوانی شروع می شود. این اختلال، به ندرت از کودکی و نوجوانی شروع می شود.
اگر اختلال بی خوابی، در پیری رخ دهد، با بیماری های دیگری که مربوط به سلامتی هستند، همراه می باشد.
بی خوابی اولیه، بیشتر در جوان ها شایع است و بی خوابی میانی، بیشتر در افراد میانسال و مسن تر روی می دهد.
عوامل تسریع کننده یا ایجاد کننده ی بی خوابی :
عادت های خواب نامناسب، برنامه ی خواب نامنظم، ترس از نخوابیدن، تنش و استرس و…
عوامل خطر و پیش آگهی :
_ خلق و خوئی : اضطراب یا شخصیت مستعد نگرانی، باعث افزایش ابتلا به این اختلال می شود. همچنین گرایش به سرکوب هیجانات ( مثل درون گرایی زیاد ) نیز موجب ابتلا به این اختلال می شود.
_ محیطی : سر و صدای زیاد، نور زیاد، دمای بالا یا پائین ناراحت کننده، ارتفاع زیاد و… ممکن است آسیب پذیری فرد، نسبت به بی خوابی را افزایش دهد.
_ ژنتیکی و فیزیولوژیکی : جنسیت زن و سن بالا، نسبت به بی خوابی، آسیب پذیر تر هستند. افرادی که دارای بستگان درجه یک یا خانواده ی مبتلا به اختلالات خواب هستند نیز به احتمال بیشتری مبتلا به این اختلال می شوند.
_ تعدیل کننده های روند زیان آور : شیوه های نامناسب بهداشت خواب را شامل می شود. مثل مصرف بیش از حد قهوه، برنامه ی خواب نامنظم، شیفت شب کاری و… .
اختلال بی خوابی، معمولاً با چند بیماری جسمانی، از جمله دیابت، بیماری عروق کرونری قلب، بیماری انسداد ریوی مزمن، التهاب مفاصل و آرتروز و… همراه است. ( بیماری جسمانی ↔ بی خوابی )
اختلالات روانی همراه با این اختلال نیز معمولاً دو قطبی، افسردگی، اختلالات اضطرابی و اختلالات سوء مصرف مواد می باشد.
با هم، پیش به سوی سلامت روان…
منابع مورد مطالعه : خلاصه ی روان پزشکی کاپلان و سادوک و DSM_5
سایر اختلالات روانی دیگر :
1) انحرافات جنسی :
_ سادیسم جنسی
_ مازوخیسم جنسی
_ یادگار پرستی
2) اختلالات شخصیت:
پارانوئید
خودشیفته
اسکیزوئید
اسکیزوتایپی
نمایشی
وسواس جبری
ضد اجتماعی
مرزی
اجتنابی
وابسته
3) مورد پژوهی های اختلالات شخصیت
_ ضد اجتماعی
_ اسکیزوتایپال
_ اسکیزوئید
_ وسواسی _ اجباری
_ خود شیفته
_ وابسته
_ نمایشی
4) خون آشام های آشنا
5) شباهت اختلال اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنیا
6) شناسایی انواع اختلال شخصیت
7) هذیان و انواع هذیان
8) اختلال هذیانی
9) اختلال نافرمانی مقابله ای
10) وسواس فکری _ عملی :
11) اضطراب جدایی
12) کودک اوتیسم من
13) سندرم پای بی قرار
14) بی اشتهایی عصبی
15) پرخوری عصبی
16) فوبی های خاص
17) لالی انتخابی در کودکان
18) اختلال پرخوری
19) لالی انتخابی
20) بدشکل انگاری بدن
21) اختلال اضطراب بیماری
22) اختلال موکنی
23) اختلال احتکار
24) اختلال مبدل پوشی
25) اختلال پوست کنی
با تشکر از همراهان سایت دکتر الهام مبلیان
**با ما همراه باشید…
آدرس کانال تلگرام دکتر الهام مبلیان
آدرس اینستاگرام دکتر الهام مبلیان
رادیو با هم دکتر الهام مبلیان
پایگاه سلامت روان وبلاگ شخصی فرزین فقیه
گرد آورنده : فرزین فقیه
دانشجوی روان شناسی _ کارشناسی
161
