اختلال احتکار چیست؟
زمان پیشنهادی مطالعه ی مقاله : 6 دقیقه
اختلالی می باشد که دارای سه مشخصه ی اصلی است که عبارت اند از :
1) ترس وسواسی، در زمینه ی اقلام غیر ضروری که فرد، معتقد است ممکن است در آینده به کار آیند.
2) باور تحریف شده و غیر واقعی در مورد اهمیت اموال.
3) دلبستگی هیجانی شدید به متعلقات.
پس مشخصه ی اصلی این اختلال، جمع آوری اقلامی است که به نظر می رسد اهمیت چندانی ندارد و فرد، آن ها را دور نمی ریزد و در نتیجه، نواحی زیادی از محل زندگی اش، به وسیله ی آن اقلام غیر ضروری، اشغال می شود.
معیار های تشخیص اختلال احتکار، بر اساس DSM_5 :
معیار A : فرد، همیشه و به طور دائم، به دشواری می تواند اقلام و اموال خود را دور بریزد و از آن ها جدا شود. فرقی نمی کند که این اقلام، واقعاً ارزشمند هستند یا خیر.
واژه ی دور ریختن، شامل هر دور ریختنی مثل هدیه دادن، فروختن، بازیافت و… می شود.
معیار B : فرد، احساس می کند باید اقلام و اموال مورد نظر را برای روز مبادا نگه دارد و از رنج و آشفتگی ناشی از دور ریختن آن ها اجتناب می کند.
معیار C : عدم دور ریختن اقلام ضروری، باعث اشغال محل زندگی فرد می شود. مثلاً فرد، دیگر نمی تواند در آشپزخانه، آشپزی کند یا روی تخت خواب، بخوابد. مکان های فعال خانه یعنی مکان هایی که در آن ها، رفت و آمد یا انجام فعالیت در آن ها زیاد است، در خانه ی فرد مبتلا به این اختلال، اشغال می شود؛ به همین دلیل، دیگر نمی توان مثل قبل، از آن ها استفاده کرد.
اصطلاح مکان های فعّال، مناطق پیرامونی خانه مثل زیرزمین، پارکینگ، انباری و… را که معمولاً پر از وسیله و شلوغ هستند را از اختلال احتکار، جدا می کند. وقتی مکان های فعّال، دیگر جایی برای ذخیره کردن اجناس نداشته باشد، فرد مبتلا، اجناس باقی مانده را به انباری، پارکینگ، داخل ماشین و… می برد.
اگر مکان های فعال خانه، خلوت باشد، به دلیل دخالت اشخاص دیگر مثل نظافتچی، اعضای خانواده و… می باشد.
از طرفی جابجا کردن و دور ریختن وسایل، آن هارا مضطرب می کند و به همین علت، آن ها روابط اجتماعی ضعیفی دارند.
معیار D : اختلال احتکار، باعث می شود که در عملکرد اجتماعی، شغلی و یا سایر زمینه های مهم زندگی فرد مبتلا، آشفتگی و نابسامانی شدیدی ایجاد شود.
معیار E : اختلال احتکار، ناشی از بیماری جسمانی دیگر، مثل صدمه ی مغزی و… نیست.
معیار F : اختلال احتکار، با نشانه های اختلالات دیگر، مثل باور های هذیانی در اسکیزوفرنی، اختلال وسواس فکری_عملی و… بهتر توجیه نمی شود.
اختلال اسکیزوفرنی، از لحاظ شدت، بر روی یک طیف، قرار دارد. شدیدترین حالت اسکیزوفرن، دارای ویژگی های اختلال احتکار نیز می باشد. این ویژگی های احتکاری، ناشی از توهمات آن ها می باشد. مثلاً فرد اسکیزوفرن، باور دارد که صدایی دائم به او می گوید که نباید وسایل را دور بریزد.
پس اگر احتکار، ناشی از توهمات فرد باشد، دیگر اختلال احتکار، تشخیص داده نمی شود.
مشخص کنید اگر :
_ همراه با اکتساب و مال اندوزی بیش از حد : نشانه ها با جمع آوری فراوان و شدید اشیائی که مورد نیاز نیستند یا برای آن ها جای کافی وجود ندارد، همراه هستند. تقریباً 90 درصد افراد مبتلا، این ویژگی را دارند.
مشخص کنید اگر :
1) به همراه بینش خوب : فرد، می داند که باور ها و رفتار های مربوط به احتکار ( یعنی باور به دشواری در دور ریختن اشیاء، انباشته کردن اقلام و مال اندوزی افراطی ) مشکل زا هستند.
2) به همراه بینش ضعیف : فرد، تا اندازه ی زیادی مطمئن است که باور ها و رفتار های مرتبط با احتکار، مشکل زا نیستند. هرچند شواهدی وجود داشته باشد که عکس این موضوع را ثابت کند.
3) فقدان بینش و همراه با باور های هذیانی : فرد، کاملاً مطمئن است که باور ها و رفتار های مرتبط با احتکار وی، مشکل زا نیستند. هرچند شواهدی وجود داشته باشد که عکس این موضوع را ثابت کند.
رایج ترین نوع اکتساب اقلام، خرید افراطی و به دنبال آن، نگه داری اجناسی است که مجانی اند و ارزشی ندارند. مثل بروشور یا برچسب لباسی که خریده اند. درصد کمی از افراد مبتلا به این اختلال نیز، دزدی می کنند و اقلام دزدیده شده را احتکار می کنند.
افراد مبتلا به اختلال احتکار، اگر نتوانند اجناس را اکتساب کنند یا جلوی این کار، گرفته شود، به شدت احساس ناراحتی و اضطراب می کنند.
دلایل این افراد برای نگه داری این اقلام، ارزشمندی آن ها، این که روزی به درد خواهند خورد، زیبا بودن آن ها و یا دلبستگی عاطفی عمیق به آن ها می باشد. ( در صورتی که این دلایل، اصلاً منطقی نیستند. )
اجناسی که عموماً احتکار می شود عبارت اند از : روزنامه ها، مجله ها، لباس های کهنه، کیف ها، کتاب ها، نامه ها و یا…
اگر اجناس با ارزش نیز جمع آوری شود، آن ها را در یک مکان، در کنار اجناس بی ارزشی که احتکار کرده اند می گذارند.
این اختلال، در اکثر مواقع، یک اختلال خود همخوان است. یعنی فرد مبتلا، بینشی به بیماری خود ندارد و اصلاً از بیماری خود، ناراحت نیست و خود را بیمار نمی داند. ولی کسانی که با این افراد در ارتباط اند، دائماً از احتکار آن ها شکایت می کنند.
جلوه ی خاص این اختلال، احتکار و نگه داری حیوان است. حیوانات هم می توانند زنده باشند و هم مرده. اگر حیوان زنده ( مثلاً گربه ) نگه داری شود، تعداد آن ها آنقدر زیاد می شود که فرد، در تاًمین حداقل استاندارد های تغذیه، بهداشت، مراقبت و دام پزشکی و… ناتوان می شود.
اگر حیوان مرده نگه داری شود، به صورت فیریز شده و بسته بندی شده، نگه داری می شود.
سیر این اختلال، مزمن است و با افزایش سن، علائم آن نیز بیشتر می شود. سن شروع این اختلال، معمولاً از 15 سالگی است و در اواسط 20 تا 30 سالگی، مختل کردن عملکرد فرد را آغاز می کند و در حدود 40 سالگی نیز اختلال بالینی قابل ملاحظه ای ایجاد میکند و به اوج خود می رسد.
این اختلال، در زنان و مردان، برابر است ولی اکتساب افراطی و خرید کردن افراطی، در زنان، بیشتر از مردان است. ( در بسیاری از موارد، خرید کردن افراطی و احتکار، همراه با هم هستند. )
افراد مجرد، بیشتر از افراد متأهل، مبتلا به اختلال احتکار می شوند.
عوامل خطر و پیش آگهی اختلال احتکار :
1) خلق و خویی : دو رویی، ویژگی برجسته ی افراد مبتلا به اختلال احتکار است. ویژگی های متداول دیگر آن ها، کمال گرایی، اضطراب اجتماعی، اجتناب، انزوا، طفره رفتن، حواس پرتی، مشکل در سازماندهی و برنامه ریزی و… می باشد.
2) محیطی : افراد مبتلا به این اختلال، اغلب از وقایع آسیب زا و استرس زا، در گذشته ی خود خبر می دهند.
3) ژنتیکی : اختلال احتکار، خانوادگی است؛ به طوری که 50 درصد افراد مبتلا، دارای حداقل یک نفر از اعضای خانواده یا بستگان مبتلا به اختلال احتکار می باشند.
وضعیت خانه ی افراد مبتلا و وضعیت خود افراد مبتلا به این اختلال، بسیار به هم ریخته است به طوری که :
_ فرد، بهداشت فردی را رعایت نمی کند.
_ خواب فرد، دچار مشکل می شود.
_ اسباب خانه ممکن است شکسته باشد.
_ تسهیلات زندگی مانند آب، برق و گاز ممکن است قطع شده باشد و دسترسی به آن ها برای تعمیر، مشکل باشد.
_ رابطه ی این افراد با اعضای خانواده ی خود، اغلب، تحت فشار است. این وضعیت به قطع ارتباط آن ها منجر می شود که در این حالت، وضعیت فرد مبتلا، بدتر می شود.
_ تعارض با همسایگان و مقامات محلی.
همزمانی اختلالات اضطرابی و یا اختلالات خلقی با این اختلال، بسیار زیاد می باشد ( حدود 75 درصد )
رایج ترین اختلال همراه با اختلال احتکار، افسردگی اساسی می باشد. اختلال اضطراب اجتماعی و اضطراب فراگیر نیز، در این افراد، دیده می شود. این افراد، اگر به روان شناس نیز مراجعه کنند، به دلیل ناراحتی از این اختلالات همراه است نه خود اختلال احتکار. مثلاً فرد برای افسرده بودنش مراجعه می کند. اختلال احتکار آن ها در مصاحبه ی بالینی مشخص می شود.
درمان اختلال احتکار :
موثر ترین درمان : دارو درمانی + روان درمانی
روان درمانی شامل : درمان شناختی رفتاری.
این مدل درمان، شامل آموزش تصمیم گیری درست به فرد مبتلا، مواجهه و خوگیری با دور انداختن اقلام و بازسازی شناختی است.
دارو درمانی نیز دارو های SSRI هستند.
با هم، پیش به سوی سلامت روان…
منابع مورد مطالعه : خلاصه ی روان پزشکی کاپلان و سادوک و DSM_5
سایر اختلالات روانی دیگر :
1) انحرافات جنسی :
_ سادیسم جنسی
_ مازوخیسم جنسی
_ یادگار پرستی
2) اختلالات شخصیت:
پارانوئید
خودشیفته
اسکیزوئید
اسکیزوتایپی
نمایشی
وسواس جبری
ضد اجتماعی
مرزی
اجتنابی
وابسته
3) مورد پژوهی های اختلالات شخصیت
_ ضد اجتماعی
_ اسکیزوتایپال
_ اسکیزوئید
_ وسواسی _ اجباری
_ خود شیفته
_ وابسته
_ نمایشی
4) خون آشام های آشنا
5) شباهت اختلال اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنیا
6) شناسایی انواع اختلال شخصیت
7) هذیان و انواع هذیان
8) اختلال هذیانی
9) اختلال نافرمانی مقابله ای
10) وسواس فکری _ عملی :
11) اضطراب جدایی
12) کودک اوتیسم من
13) سندرم پای بی قرار
14) بی اشتهایی عصبی
15) پرخوری عصبی
16) فوبی های خاص
17) لالی انتخابی در کودکان
18) اختلال پرخوری
19) لالی انتخابی
20) بدشکل انگاری بدن
21) اختلال اضطراب بیماری
22) اختلال موکنی
با تشکر از همراهان سایت دکتر الهام مبلیان
**با ما همراه باشید…
آدرس کانال تلگرام دکتر الهام مبلیان
آدرس اینستاگرام دکتر الهام مبلیان
رادیو با هم دکتر الهام مبلیان
پایگاه سلامت روان وبلاگ شخصی فرزین فقیه
گرد آورنده : فرزین فقیه
دانشجوی روان شناسی _ کارشناسی
63
