اختلال افسردگی کودکان
زمان پیشنهادی برای مطالعه: 8 دقیقه
*وقتی جوزی برای اولین بار تحت درمان قرار گرفت، 13 ساله بود.
یک روانپزشک که نتوانسته بود او را به حرف زدن وادارد، به والدینش توصیه کرد که به روانشناس بالینی کودک مراجعه کنند.
والدین میگفتند در اتاقش میماند، با بچه های دیگر بازی نمیکند و غالباً در طول شب و صبح خیلی زود از خواب بیدار میشود.
مدرسه رفتن را دوست نداشت، ورزش را اصلاً دوست نداشت و حتی موسیقی محبوب جوانان را نیز نمیپسندید.
آن روانشناس چند جلسه ای را آرام و صبورانه گذراند تا اینکه او شروع به صحبت کرد.
چند هفته بعد جوزی گفت که از والدین فوق العاده خرده گیرش، نفرت دارد و با خواهران و برادرانش غریبه است.
او از یأس شدیدش نیز حرف زد که وضعیت هیجانی او حالتی از افسردگی بود….
شاید باور این موضوع سخت باشد، اما زمانی تصور میشد “افسردگی” اختلالی صرفا خاص دوران بزرگسالی است.
اما در حال حاضر کارشناسان اذعان دارند که کودکان نیز ممکن است دچار افسردگی بالینی بشوند.
در راهنمای تشخیصی DSM-5 ملاکهای دوره افسردگی بزرگسالان را نیز میتوان برای تشخیص افسردگی کودکان به کار برد.
هرچند تفاوتهایی در نحوه ابراز افسردگی در کودکان وجود دارد؛
مثلاً کودکان کم سن و سال بیشتر از بزرگسالان “نشانه های جسمی” مطرح کرده و ممکن است “تحریک پذیر” باشند.
تفاوت های جنسیتی در افسردگی قابل توجیه است و دلالت بر یک الگوی رشدی دارد.
یعنی نسبت 1 به 1 در دوران کودکی به نسبت 1 به 2 در نوجوانی تغییر میکند.
همراه با بیشتر شدن سن، زنان بیشتر به افسردگی مبتلا میشوند.
ملاک های تشخیصی افسردگی کودکان بر اساس DSM-5 :
الف- وجود 5 یا بیشتر از نشانه های زیر، طی یک دوره 2 هفته ای و تغییر در عملکرد قبلی فرد باشد.
حداقل یکی از نشانه های خلق افسرده و یا از دست دادن علاقه و لذت باید وجود داشته باشد.
نشانه ها:
- خلق افسرده در بیشتر اوقات، تقریباً هر روز، که یا با احساس درونی مشخص میشود یا توسط دیگران مشاهده میگردد. (در کودکان و نوجوانان ممکن است خلق تحریک پذیر باشد.)
- کاهش آشکار علاقه یا لذت در تمام یا تقریباً تمام فعالیت ها در بیشتر اوقات روز یا تقریباً هر روز.
- کاهش قابل توجه وزن بدون قصد رژیم یا افزایش وزن یا کم و زیاد شدن اشتها تقریباً در هر روز. (در کودکان وزن مورد انتظار مشاهده نمیشود.)
- کم خوابی یا پرخوابی تقریباً هر روز.
- کندی روانی و حرکتی هر روز.
- خستگی و بی رمقی تقریباً در هر روز.
- احساس بی ارزشی یا گناه مفرط یا نامتناسب با رویداد (بیشتر در نوجوانان به بالا دیده میشود.)
- کاهش توانایی توجه و تمرکز یا سردرگمی تقریباً هر روز.
- افکار تکراری درباره مرگ و اندیشه مکرر درباره خودکشی و اقدام برای آن
ب- نشانه ها با ملاک های اختلال دیگر منطبق نباشد.
ج- نشانه ها منجر به ناراحتی یا افت قابل ملاحظه در عملکرد های اجتماعی، شغلی، تحصیلی و…شده باشد.
د- نشانه ها ناشی از مصرف مواد مخدر یا اثرات دارویی خاص نباشند.
ه- نشانه ها با داغدیدگی توجیه نشود.
عوامل علی و سبب شناسی:
-شواهد گسترده ای نشان میدهد که در افسردگی عوامل ژنتیکی نیز نقش دارند.
علاوه بر آن عوامل محیطی نیز در بروز این اختلال حائز اهمیت اند.
وقتی سابقه شروع افسردگی والدین به قبل از 20 سالگی آنان مربوط باشد، احتمال ابتلا به افسردگی در فرزندشان افزایش میابد.
-بر اساس مدل شناختی بک، فرد افسرده نسبت به خود، جهان و آینده دید منفی دراد.
همچنین سبک اسنادی افسردگی زا به اینگونه است که کودکان مستعد افسردگی، نتیجه را به جببه های ثابت، درونی و کلی خویش نسبت میدهند.
به ویژه اسنادهای غلط در ارتباط با فقدان، جدایی و مورد سوءاستفاده قرار گرفتن محتمل تر هستند.
-تبیین رفتاری افسردگی، مشکلات فرد را در پاسخ به محیط بررسی میکند.
تصور میشود که کاهش تجارب تقویت کننده، محدود شدن رویدادهای لذت بخش و عدم پاسخ دهی به علائم در غمگینی هیجانی نقش دارند.
در مدل های بین فردی به تعاملات والد-کودک به ویژه تماس و ارتباط کم بین آنها بعنوان یک عامل خطر ساز توجه خاص شده است.
درمان اختلال افسردگی در کودکان:
جالب توجه است که یکی از درمانهای اصلی افسردگی یعنی داروهای ضدافسردگی برای کودکان بی اثر شناخته شده است.
پس استفاده از روان درمانی و تکنیک های شناختی برای این کودکان کاربرد مفیدی دارد.
رویکرد شناختی رفتاری که در مورد بزرگسالان موفقیت آمیز است نیز برای کودکان مورد استفاده قرار میگیرد.
استفاده از رویکردهای حل مسأله و مهارت های خود تدبیری و استفاده ار اسناد دهی مجدد و اصلاح اسنادها به خود، نیز پیشرفت های معنا داری برای کودکان بوجود میاورد.
اصلاح رابطه والد کودک و غنی سازی تعاملات آنها و تکنیک تقسیم مسئولیت بین والدین و کودکان، نقش موثری در درک و بهبود روند درمان این کودکان دارد.
همچنین برنامه ریزی برای فعالیت های لذت بخش کودک و پرداختن به آنها نیز نقش تأثیر گذاری ایفا میکند.
منبع:
کتاب روانشناسی مرضی کودک
نویسندگان: دکتر بهمن نجاریان و ایران داوودی
اکنون کلیپی از افسردگی در کودکان توسط یک روانشناس کودک را مشاهده میکنیم:
مطالب مرتبط قبلی:
با ما همراه باشید…
آدرس کانال تلگرام دکتر الهام مبلیان
آدرس اینستاگرام دکتر الهام مبلیان
روانشناسی آسان وبلاگ شخصی مریم امینی تهرانی
با لایک ها و کامنت های خود ما را حمایت کنید…
109
نظرات