نفقه زوجه

نفقه زوجه

نفقه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ایران، عبارتست از : همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. ملائت و توانایی اقتصادیِ مرد یا وضعیت خانوادهٔ پدری زن، ملاکی برای تعیین میزانِ نفقه نیست.

شرایط وجود نفقه

در صورتی که زن از تمکین خوداری نماید و به عبارت دیگر ناشزه محسوب شود. حق او بر نفقه، معلق بر تمکین خواهد شد. و هر گاه به تشدید مبانی خانواده و حسن برخورد با همسر اهتمام ورزد، نفقه وی نیز، دوباره برقرار خواهد شد.

عدم حسن معاشرت در روابط زوجین، و خروج از این مرز و تغییر آن به سمت سوءمعاشرت، زوجه را مصداق نشوز قرار می‌دهد و در چنین موضعی، نفقه او ساقط می‌شود.

لزوم نفقه برای زوجه

ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی بیان می‌دارد همین که نکاح به‌طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود. دو شرط زیر برای وجوب نفقه ضروری است:

۱-دایمی بودن عقد که قانون مدنی در ماده ۱۱۰۶ تصریح دارد: در عقد دایم نفقه زوجه به عهده شوهر است.

۲-تمکین کامل زوجه

موارد نفقه

غذا: غذا اساسی‌ترین بخش نفقه را تشکیل می‌دهد که برای ادامه حیات هر فرد ضرورت دارد. معیار در غذا، مقداری است که برای سیر کردن او کافی باشد و در کیفیت و جنس باید به عرف مراجعه کرد. از این رو، آنچه که برای امثال او متعارف است و با مزاج او سازگاری دارد و آنچه که به آن عادت کرده، به گونه‌ای که به ترک آن ضرر می‌بیند باید برایش تهیه شود.

لباس: در مقدار و جنس لباس، باید عادت امثال او و شهری که در آن ساکن است و همچنین به فصلهایی از سال که به لباس نیاز پیدا می‌کند، ملاک قرار گیرد. چون در کمیت، کیفیت و جنس لباس نسبت به این مسائل اختلافی فاحش پیدا می‌شود.

اگر زن اهل تجمل و زیباپوشی است و به لباسهای زینتی و تجملی نیاز دارد واجب است که علاوه بر دیگر لباسها، به حسب حال امثال او، برایش تهیه شود.

مسکن: حق مسکن از مهم‌ترین ارکان نفقه است و مرد وظیفه دارد به عنوان سرپرست خانواده برای همسر خود منزلی مناسب و در شأن او برگزیند و آرامش خاطر او را فراهم سازد.

بنابراین، زن حق دارد در خانه‌ای که متناسب و معمول امثال اوست سکونت داده شود؛ حتی می‌تواند از شوهرش خانه‌ای مستقل بخواهد که متعلق به خودش شود یا برایش اجاره کند.

لوازم خانه: لوازم منزل از مهم‌ترین ضروریات زندگی است که کمیت و کیفیت به عرف و عادت موکول می‌شود. بر این پایه، مجموعه وسایلی که برای تأمین حداقل نیازهای معیشتی زن ضرورت دارد باید برایش تهیه شود.

خدمتکار: اگر زن، از خانواده‌های اشراف -که دارای خدمتکار و کلفت هستند- باشد، مرد باید برایش خدمتکار بگیرد؛ گرچه به بیش از یک نفر نیاز داشته باشد.

هزینه‌های درمانی و بهداشتی: هزینه داروهایی که زن به‌طور متعارف به آن نیاز دارد و هزینه نظافت و بهداشت فردی او بر عهده شوهر است.

هزینه سفر: مخارج سفر زن اگر بیشتر از مخارج وطن باشد با شوهر نیست، ولی اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد باید خرج سفر او را بدهد.

ضمانت اجرایی برای عدم پرداخت نفقه

در صورتی که شوهری نسبت به پرداخت نفقه به زن خود کوتاهی کند در این صورت زن می‌تواند علیه او شکایت کرده و حتی می‌تواند علیه او دادخواست حقوقی تسلیم کند.

شکایت کیفری

زوجه می‌تواند در یک برگ نسبت به شوهر خود شکایت نامه‌ای را تنظیم کند و دادگاه نیز شوهر را محکوم کرده و او باید نفقه زن را بدهد. عدم پرداخت نفقه باعث می‌شود تا زوج به زندان محکوم شود. نکته مهم این که نفقه گذشته را می‌توان با دادخواستی و نفقه زمان حال را نیز می‌توان از طریق کیفری مطالبه کرد.

براساس ماده ۶۴۲ اگر شخصی علی رغم استطاعت مالی نفقه زن و فرزندان خود را واریز نکند، دادگاه او را به حبس ۳ ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم می‌کند.

چگونگی ارائه دادخواست حقوقی برای دریافت نفقه

زوجه می‌تواند دو برگ دادخواست را خریداری کند و سپس دادخواست خود را در آن‌ها قید کند. زوجه باید تمبری را باطل کرده و سپس آن را به دادگاه تقدیم کند،

واریز نفقه یک دعوی مالی است. حتی زوجه می تواند از شوهر خود هزینه دادرسی خود را نیز مطالبه کند. اگر زوج نخواهد یا نتواند نفقه را پرداخت کند.

یا حتی اگر در شرایط اجبار نیز باز هم نتواند نفقه زن و فرزندان خود را پرداخت کند، در این صورت زن می تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه تسلیم کند.

گردآورنده : رویا نگهداری کارشناس حقوق خانواده

69