اختلال وسواس فکری _ عملی
زمان پیشنهادی مطالعه ی مقاله : 8 دقیقه
در این مقاله، به بررسی اختلال وسواس فکری _ عملی خواهیم پرداخت.
این اختلال، پس از یک رویداد آسیب زا، به صورت تدریجی در فرد، ایجاد می شود و دو ویژگی اصلی دارد :
1) وسواس ( obsession ) : شامل افکار، امیال و تصوراتی مداوم و برگشت پذیر است که به صورت نا خواسته و مزاحم، تجربه می شوند. مثل افکار آلوده و کثیف بودن اشیاء.
2) اجبار ( compulsion ) : وقتی که فرد، برای توقف یا رفع وسواس ها، رفتار ها یا اعمال ذهنی خاصی را طبق قوانین و مقررات خاصی انجام دهد، به آن اجبار گویند.
مثلاً : وسواس: آلودگی ← اجبار: شست و شوی دائم و حمام کردن
وسواس: فکر کشته شدن کسی ← اجبار : دعا خواندن ذهنی و ذکر گفتن
معیار های تشخیصی اختلال وسواس فکری _ عملی :
معیار A : وجود وسواس های فکری، عملی، یا هر دو با هم در فرد مبتلا، الزامیست.
ویژگی وسواس ها :
1) وسواس های فکری، برگشت پذیر بوده و به صورت مزاحم و نا خواسته، تجربه می شوند و در اغلب موارد، برای فرد، استرس و اضطراب شدیدی ایجاد می کند. پس وسواس ها، برای فرد، لذت بخش نبوده و به صورت آگاهانه برای فرد اتفاق نمی افتد.
2) فرد سعی می کند این افکار را نادید بگیرد، متوقف کند و یا با انجام رفتار های خاص یا افکار دیگر، وسواس ها را بی اثر کند.
ویژگی اجبار ها :
1) رفتار های اجباری ( مثل چک کردن، شست و شوی مداوم و… ) و اعمال ذهنی ( مثل دعا خواندن و ذکر گفتن، شمردن ذهنی اعداد و… ) باید طبق قوانین خاص و با قاطعیت تمام، انجام شود تا فرد، به رضایت برسد.
2) هدف از انجام اجبار ها، کاهش ناراحتی و اضطراب فرد و یا جلوگیری از وقوع موقعیت های ترسناک ( مثل جلوگیری از مردن کسی یا منفجر شدن خانه ) می باشد. این رفتار ها، با موقعیت ترسناکی که قرار است با انجام رفتار های خاص فرد، بی اثر شود، بی ارتباط بوده و یا اغراق آمیز و افراطی می باشد. مثلاً فرد معتقد است اگر، همه چیز در خانه، تمیز نباشد، همه ی اهالی خانه از کثیفی و میکروب از بین خواهند رفت. یا اگر روی جدول ها، راه نرود تصادف می کند و می میرد.
معیار B : این وسواس ها، برای فرد، وقت گیر هستند ( بیش از یک ساعت در روز ) و باعث افت عملکرد در سایر زمینه های زندگی او خواهد شد و برای او، آشفتگی ایجاد می کند. این معیار، اختلال وسواس فکری _ عملی را از سایر در گیری های ذهنی روز مره که ممکن است برای فرد، اتفاق بیفتد مجزا می کند. رویداد های روز مره ای مثل 2 بار چک کردن در ماشین، برای قفل بودن.
معیار C : علائم وسواس فکری _ عملی، ناشی از علائم فیزیولوژیک سوء مصرف مواد یا بیماری جسمانی دیگر نیست.
معیار D : این نشانه ها با نشانه های اختلال روانی دیگر، بهتر توجیه نمی شود. مثل نگرانی های بیش از حد در اختلال اضطراب فراگیر. ( به طور خلاصه، اختلال اضطراب فراگیر، اختلالیست که فرد مبتلا، نگرانی دائم و شدید درباره ی وقوع یک اتفاق نا معین، دارد. )
نکات مهم در مورد اختلال وسواس فکری _ عملی
_ درمان این اختلال، به بینش فرد مبتلا، نسبت به اختلالش بستگی دارد. انواع بینش عبارت اند از :
الف) بینش کامل : فرد، باور دارد که انجام اجبار ها، بیهوده بوده ولی باز هم برای رفع اضطراب، رفتار های اجباری را انجام می دهد.
ب) بینش متوسط : فرد، معتقد است اگر رفتار های اجباری را انجام ندهد، احتمالاً یک اتفاق وحشتناک، رخ خواهد داد.
ج) بینش ضعیف و فقدان بینش : فرد، معتقد است انجام رفتار های اجباری، برای جلوگیری از وقوع اتفاقات وحشتناک، لازم و ضروری می باشد و اصلاً خود را دارای اختلال نمی داند.
هرچه بینش، کمتر باشد احتمال درمان، کمتر و پیامد های اختلال، بیشتر می شود.
_ برای تشخیص، وجود وسواس و اجبار، هر دو لازم نیست و هر کدام از آن ها برای تشخیص اختلال وسواس فکری _ عملی کفایت می کند ولی در 75 درصد مواقع، فرد مبتلا، وسواس و اجبار ها را با هم تجربه می کند.
_ شیوع این اختلال در بزرگسالی، در زن و مرد، برابر است ولی در دوره ی کودکی و نوجوانی، در مردان، شیوع بیشتری دارد.
_ متوسط سن شروع این اختلال، در پسر ها، 19 سالگی و در دختر ها، 22 سالگی می باشد.
_ دو تا سه درصد جمعیت جهان، مبتلا به اختلال وسواس فکری _ عملی هستند.
نظرات